«Άμα δε σε έχει αγαπήσει η μαμά σου, δεν μπορεί να σε αγαπήσει κανένας» έλεγε η Άννα Ποταμιάνου, «η μεγάλη δασκάλα, η μεγάλη ψυχαναλύτρια», όπως ανέφερε στο ygeimοu η ψυχαναλύτρια και ψυχοθεραπεύτρια Δρ Μερόπη Μιχαλέλη. Αυτή η αγάπη λοιπόν, από τη μητέρα ή τον πατέρα, δεν θα καθορίσει μόνο τις μετέπειτα συναισθηματικές σχέσεις του παιδιού· πολύ περισσότερο, θα γίνει προγνωστικός δείκτης της ευεξίας του στην ενήλικη ζωή.
Ο Jonathan T. Rothwell και η Telli Davoodi, ερευνητές στο Ινστιτούτο Gallup, δημοσίευσαν στο Communications Psychology τα πρόσφατα ευρήματά τους σχετικά με την καθοριστική επίδραση της γονεϊκότητας και των πρώιμων εμπειριών του παιδιού στην ψυχική του υγεία κατά την ενηλικίωση. «Στο πλαίσιο των σπουδών μου, εργάστηκα σε ψυχιατρικές θεραπευτικές δομές και κλινικές και είδα πολλά παραδείγματα της βαθιάς επίδρασης που έχουν οι οικογενειακές συγκρούσεις στην ψυχική υγεία των εφήβων και των ενηλίκων» δήλωσε ο Rothwell στον ιστότοπο Medical Xpress.
«Για δυο περίπου δεκαετίες το είχα στο πίσω μέρος του μυαλού» ανέφερε σχετικά με την επιλογή του να θέσει άλλες ερευνητικές προτεραιότητες. «Τα τελευταία χρόνια, διάβαζα συνεχώς για την αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας των εφήβων στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά αισθανόμουν ότι κανείς δεν μιλούσε για τον ρόλο των γονέων εν γένει ή για το πώς μπορεί να έχει αλλάξει η γονεϊκότητα στις νέες γενιές»
Η ερευνητική υπόθεση δεν είναι καινούργια: η σχέση ανάμεσα στις πρώιμες εμπειρίες ζωής και την ψυχική υγεία έχει διερευνηθεί εμβριθώς από πλήθος μελετητών και ερευνητών της ψυχολογίας. Χαρακτηριστικά, οι δεσμοί που αναπτύσσουν οι άνθρωποι με τις γονεϊκές τους φιγούρες, ουσιαστική πτυχή των πρώτων αυτών εμπειριών, βρίσκεται στο επίκεντρο της θεωρίας της προσκόλλησης και άλλων ψυχολογικών μοντέλων.
Αυτό που οι Rothwell και Davoodi επιχείρησαν με τη δική τους έρευνα, ήταν να αναπαραγάγουν τα παραπάνω -τεκμηριωμένα σε μικρούς πληθυσμούς- ευρήματα σε σημαντικά μεγαλύτερο και πιο ποικίλο εθνοτικά, φυλετικά και πολιτισμικά δείγμα, που προήλθε από 21 χώρες. Όπως πράγματι διαπίστωσαν, η ποιότητα των σχέσεων γονιών-παιδιών αποτέλεσε προγνωστικό δείκτη για την ευημερία στην ενήλικη ζωή και των 202.898 συμμετεχόντων, από όλες τις υπό μελέτη χώρες.
«Σε αγάπησαν οι γονείς σου;»
Οι Rothwell και Davoodi άντλησαν στοιχεία από μια τεράστια δεξαμενή δεδομένων, που συμπεριελάμβανε 200.000 τηλεφωνικές, δια ζώσης και διαδικτυακές συνεντεύξεις από ενήλικες που διέμεναν στις 21 χώρες που επέλεξαν οι ερευνητές, ώστε να επιτύχουν τη μέγιστη ποικιλομορφία του δείγματος σε θρησκείες και έθνη.
Για την αξιολόγηση ποιότητας της σχέσης γονέα-παιδιού, ο Rothwell εξήγησε: «Τους ρωτήσαμε αν αισθάνονταν ότι αγαπήθηκαν από τη μητέρα ή τον πατέρας τους καθώς μεγάλωναν. Τους ρωτήσαμε γενικά αν η σχέση με κάθε γονέα ήταν πολύ καλή, κάπως καλή, κάπως κακή ή πολύ κακή, καθώς και εάν ένιωθαν παρείσακτοι στην οικογένειά τους».
Σχετικά με την ευημερία στην ενήλικη ζωή, οι συμμετέχοντας κλήθηκαν να απαντήσουν σε 19 ερωτήματα γύρω από τα επίπεδα ελπίδας, ικανοποίησης από την υγεία και ηθική τους, δηλώνοντας φερ’ ειπείν κατά πόσο συμφωνούσαν με δηλώσεις όπως «Παρά τις δυσκολίες, παραμένω πάντα αισιόδοξος για το μέλλον» και «αν έπρεπε να απαριθμήσω όλα όσα με κάνουν να αισθάνομαι ευγνώμων, η λίστα θα ήταν πολύ μεγάλη».
Τέλος, εκτιμήθηκε η ψυχική υγεία επί τη βάσει επτά στοιχείων, η πλειονότητα των οποίων χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση κλινικών συμπτωμάτων όπως η θλίψη και το άγχος.
Κύριος παράγοντας οι σχέσεις γονέα-παιδιού
«Είναι σημαντικό ότι η έρευνα συμπεριέλαβε μέτρα αξιολόγησης της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης κατά την παιδική ηλικία, τη θρησκευτικότητα των γονέων και πολλά στοιχεία για τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του ενήλικα συμμετέχοντα σήμερα, την οικονομική του κατάσταση και το οικογενειακό πλαίσιο» πρόσθεσε ο Rothwell, σύμφωνα με τον οποίο η επίδραση από τις σχέσεις γονέα-παιδιού ήταν μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη μεταβλητή εξέτασε η έρευνα.
Ουσιαστικά, τα ευρήματα έδειξαν ότι η δυναμική που έχουν οι πρώιμες αυτές σχέσεις να θέτουν τα θεμέλια για τη δια βίου ευημερία είναι καθολική, αφορά δηλαδή όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα του πώς μεγάλωσαν.
Η «κόλλα» της παράδοσης και της θρησκείας
Ο αντίκτυπος των σχέσεων γονέα-παιδιού στη μελλοντική ευημερία ήταν εντονότερος στα κοσμικά κράτη και σε χώρες με υψηλότερο εισόδημα, πιθανώς λόγω μικρότερης αγωνίας των κατοίκων τους για βασικές ανάγκες όπως η σίτιση, η στέγαση και η ασφάλεια και μεγαλύτερης, έτσι, ευκαιρίας για εστίαση στις προσωπικές σχέσεις. Κοντολογίς, ακόμα και αν οι σχέσεις γονέων-παιδιών είναι καλές, η ευημερία των ατόμων σε αναπτυσσόμενες ή φτωχότερες χώρες θα μπορούσε να επηρεάζεται δυσμενώς από άλλους παράγοντες, όπως η φτώχεια, ο πόλεμος και η πείνα.
«Το κύριο δευτερεύον εύρημά μας είναι ότι οι γονείς με εντονότερη θρησκευτικότητα είχαν συνήθως καλύτερες σχέσεις με τα παιδιά τους σε κάθε χώρα του δείγματός μας» δήλωσε ο Rothwell, εξηγώντας ότι οι κοσμικές και πλουσιότερες χώρες κατέγραψαν χαμηλότερες επιδόσεις σε έναν «δείκτη άνθησης» (flourishing index), που αφορά τη συνολική ανθρώπινη ευημερία. Για τον Rothwell, το εύρημα που πιθανώς εξηγείται από τη μειωμένη εστίαση στις παραδοσιακές γονεϊκές αξίες, παρουσιάζει μια μεγάλη πολιτιστική πρόκληση: «Καθώς ο κόσμος αναπτύσσεται και αποκτά ολοένα κοσμικότερο χαρακτήρα, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μην απορρίψουμε την παραδοσιακή σοφία που σχετίζεται με την ανατροφή των παιδιών».
Οι παραδοσιακή οικογένεια της Ελλάδας
Οι 21 χώρες που επέλεξαν οι ερευνητές ήταν οι εξής: Χονγκ Κονγκ, Ιαπωνία, Βραζιλία, Ισπανία, ΗΠΑ, Σουηδία, Αυστραλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Πολωνία, Μεξικό, Φιλιππίνες, Τουρκία, Γερμανία, Αργεντινή, Κένυα, Τανζανία, Ινδονησία, Ινδία, Ισραήλ, Αίγυπτος και Νιγηρία-Νότια Αφρική.
Για το πού θα βρισκόταν η Ελλάδα σε σχέση με τα ευρήματα, μπορούμε να υποθέσουμε βασιζόμενοι στα εργαλεία που αξιοποίησαν οι ερευνητές για να εκτιμήσουν τον προσανατολισμό των χωρών προς τις παραδοσιακές και κοσμικές αξίες, ούτως ειπείν τον παγκόσμιο πολιτισμικό χάρτη του κόσμου Inglehart-Welzel. Όπως εξηγεί στη σελίδα του ο Παναγιώτης Ε. Πετράκης, Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικών Επιστημών ΕΚΠΑ, ο χάρτης που κατασκεύασαν οι πολιτικοί επιστήμονες Ronald Inglehart και Christian Welzel με βάση το ερευνητικό πρόγραμμα της World Values Survey (WVS) και της European Values Survey, παρουσιάζει μια σειρά μεταβλητών που προσδιορίζουν τις κοινωνικές, πολιτικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές αξίες των ανθρώπων και χωρίζεται σε δύο κύριες διαστάσεις-δίπολα:
- παραδοσιακές αξίες (κάτω) έναντι κοσμικών αξιών (πάνω)
- αξίες επιβίωσης (αριστερά) έναντι αξιών αυτοέκφρασης και αυτοεκπλήρωσης (δεξιά).
Ο παγκόσμιος πολιτισμικός χάρτης 2023 (Photo: World Values Survey)
Οι παραδοσιακές αξίες αναδεικνύουν την αξία της παράδοσης, της θρησκείας, της οικογένειας και της πατρίδας. Τα άτομα που τις ασπάζονται χαρακτηρίζονται συνήθως από στενούς οικογενειακούς δεσμούς και δίνουν προτεραιότητα στην οικογένεια, απορρίπτουν την ατομικιστική στάση ζωής. Οι κοσμικές αξίες, προβάλλουν αντίθετες προτιμήσεις, με τα άτομα να δίνουν λιγότερη έμφαση στον ρόλο της παράδοσης, της θρησκείας, της οικογένειας και της εξουσίας.
Ως προς το δεύτερο δίπολο, οι αξίες επιβίωσης, που εστιάζουν στην οικονομική και φυσική ασφάλεια, πηγάζουν από την ανάγκη για υλική ευημερία και τους άκαμπτους πνευματικούς και κοινωνικούς περιορισμούς στην ανθρώπινη αυτονομία και συνδέονται μεταξύ άλλων με την τήρηση του παραδοσιακού ρόλου των φύλων και χαμηλά επίπεδα εμπιστοσύνης και ανοχής στη διαφορετικότητα. Οι αξίες αυτοέκφρασης/αυτοεκπλήρωσης εκφράζουν κοινωνικά γνωρίσματα όπως η οικολογική ανησυχία, η ανοχή προς τους αλλοδαπούς, η έμφαση στην ισότητα των φύλων κ.α., προβάλλοντας εν γένει την αυτονομία, την υποκειμενική ευημερία και την ποιότητα ζωής τους κύριους στόχους ζωής του ατόμου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, η Ελλάδα ξεκίνησε με μια ήπια κλίση προς τις παραδοσιακές αξίες και αξίες αυτοέκφρασης το 1999. ΣΤη συνέχεια βρέθηκε σε πιο ουδέτερη θέση ώσπου το 2ο17, μετακινήθηκε πιο κοντά στις αξίες επιβίωσης, αντανακλώντας ενδεχομένως οικονομικές ή κοινωνικές πιέσεις (π.χ. οικονομική κρίση). Οι κοσμικές αξίες και αξίες χειραφέτησης παρουσίασαν ανοδική τάση, γεγονός που υποδηλώνει την αυξανόμενη έμφαση στην ατομικότητα και τα ορθολογικά-κοσμικά ιδεώδη με την πάροδο του χρόνου.
Αν και δείχνει να απομακρύνεται από το παραδοσιακό μοντέλο, οι άνθρωποι που μεγάλωσαν σε οικογένειες «παλαιών αρχών» έχουν ενδεχομένως -και σύμφωνα πάντα με τη μελέτη- πιο καλά θωρακισμένη την ψυχική τους υγεία έναντι της κατάθλιψης και του άγχους.
Διαβάστε επίσης:
Μελέτη: Οι φωνές στα παιδιά μπορεί να είναι εξίσου επιβλαβείς με τη σεξουαλική ή σωματική κακοποίηση
Γονείς: Μιλάτε «μωρουδίστικα» στα μωρά; Πώς αυτό αποκαλύπτει τον κίνδυνο αυτισμού
Τοξικές ή «δύσκολες» μητέρες: Ποια η διαφορά και πώς τις διαχειριζόμαστε; Η ψυχολόγος απαντά
VIA: ygeiamou.gr
Greek Live Channels Όλα τα Ελληνικά κανάλια:
Βρίσκεστε μακριά από το σπίτι ή δεν έχετε πρόσβαση σε τηλεόραση;
Το IPTV σας επιτρέπει να παρακολουθείτε όλα τα Ελληνικά κανάλια και άλλο περιεχόμενο από οποιαδήποτε συσκευή συνδεδεμένη στο διαδίκτυο.
Αν θες πρόσβαση σε όλα τα Ελληνικά κανάλια
Πατήστε Εδώ
Ακολουθήστε το TechFreak.GR στο Google News για να μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις τεχνολογίας.
