Η σημασία της άγριας ζωής στην κλιματική αλλαγή

Όταν οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται την κλιματική αλλαγή, έρχονται στο μυαλό τους εικόνες από το λιώσιμο των πάγων ή από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη και επείγουσα. Οι επιπτώσεις  της κλιματικής αλλαγής, όπως οι πυρκαγιές, οι ξηρασίες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν είναι απλώς περιβαλλοντικές απειλές, αλλά κρίσεις που επηρεάζουν άμεσα την ανθρώπινη ευημερία και την επιβίωση της άγριας ζωής.

Στην πραγματικότητα, είναι ένας πολύπλοκος ιστός που επηρεάζει τόσο τους ανθρώπους όσο και τα ζώα, και αντιστρόφως, όπου ο καθένας από τους δυο παράγοντες διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία ανθεκτικών οικοσυστημάτων, ικανών να αντέξουν τις εν λόγω προκλήσεις.

Πάρτε, για παράδειγμα, τους ελέφαντες. Τα φυσικά τοπία που δημιουργούν στα οικοσυστήματα, βοηθούν στην πρόληψη των πυρκαγιών καθαρίζοντας την υπερβολική βλάστηση, δημιουργώντας αντιπυρικές ζώνες μέσω των μετακινήσεων τους και διασκορπίζοντας σπόρους μέσω της κοπριάς τους, οι οποίοι γίνονται δέντρα που με τη σειρά τους απορροφούν τον άνθρακα.

Η δραστηριότητά τους βοηθά ακόμη και στην ψύξη της επιφάνειας του πλανήτη, καθώς καταπατούν την πυκνή βλάστηση και κατ’ αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η αντανάκλαση του ηλιακού φωτός.

Οι οικολόγοι που διεξάγουν επιτόπια έρευνα μαρτυρούν από πρώτο χέρι πώς απειλές για την άγρια ​​ζωή, όπως η λαθροθηρία, οι ένοπλες συγκρούσεις και η ίδια η κλιματική αλλαγή διαταράσσουν τις φυσικές διαδικασίες που λειτουργούν υπέρ του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, οδηγώντας σε ξηρασίες, πυρκαγιές και άλλες διαταραχές που δυσκολεύουν την άγρια ​​ζωή και παράλληλα λειτουργούν ως τροχοπέδη στην ευημερία των τοπικών κοινωνιών.

Αυτές οι αλληλένδετες προκλήσεις, που επηρεάζουν την ποιότητα του νερού, τη διάβρωση του εδάφους, ακόμη και την εξάπλωση ασθενειών υπογραμμίζουν την άρρηκτη σχέση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής, της διατήρησης της άγριας ζωής και της ευημερίας των κοινοτήτων. Αυτά τα ζητήματα δεν μπορούν τίθενται ξεχωριστά στο πλαίσιο της καταπολέμησης των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Zέβρες του Γκρεβύ στο καταφύγιο Σαμπούρου, στην Κένυα. Φωτογραφία: Dan Lundberg.

Η διασταύρωση της κλιματικής αλλαγής και της διατήρησης της άγριας ζωής είναι ένας κρίσιμος χώρος όπου συγκλίνουν τα πιο επείγοντα παγκόσμια ζητήματα. Παρά τη σημαντική τεχνογνωσία τους λόγω της παρουσίας τους στην πρώτη γραμμή, οι οικολόγοι που εδρεύουν στις τοπικές κοινότητες συχνά απουσιάζουν από τις κρίσιμες συζητήσεις για τους προγραμματισμούς γύρω από το κλίμα.

Σε αυτές τις συναντήσεις λαμβάνονται αποφάσεις που διαμορφώνουν το μέλλον του πλανήτη μας, ωστόσο, οι φωνές εκείνων που αλλάζουν τα πράγματα στην πρώτη γραμμή σπάνια ακούγονται.

Η προστασία με επίκεντρο την κοινότητα λειτουργεί χέρι-χέρι με ανθρώπους που επηρεάζονται άμεσα από την κλιματική αλλαγή – και έχουν την ευκαιρία να μετριάσουν τις επιπτώσεις της, από την εντατικοποίηση της ξηρασίας έως τη διάβρωση του εδάφους, τη συρρίκνωση των λιβαδιών και την εξάπλωση ασθενειών.

Το έργο τους δεν είναι απλώς η προστασία της άγριας ζωής, καθώς η τελευταία εξαρτάται από τη διατήρηση της ακεραιότητας των οικοσυστημάτων που είναι απαραίτητα για την ευημερία των εκεί κοινοτήτων – κυρίως εκείνων που γειτνιάζουν με αυτά.

Για να προκύπτουν αποτελεσματικές, ολιστικές κλιματικές λύσεις, οι οικολόγοι που εστιάζουν στην κοινότητα θα πρέπει να συμπεριληφθούν σε παγκόσμιες συζητήσεις που γίνονται σε συνέδρια και σε πρωτοβουλίες για το κλίμα, για να διασφαλιστεί ότι οι παραγόμενες πολιτικές θα αντιμετωπίζουν τις διασυνδεδεμένες ανάγκες της άγριας ζωής, των οικοσυστημάτων και των ανθρώπων.

Αυτή η συμπερίληψη είναι απαραίτητη για τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των παγκόσμιων στρατηγικών και της ντόπιας πραγματικότητας.

Για παράδειγμα, οι κλιμακούμενες ξηρασίες στην Κένυα, λόγω της κλιματικής αλλαγής, υπογραμμίζουν τους περίπλοκους δεσμούς μεταξύ των περιβαλλοντικών αλλαγών, της επιβίωσης της άγριας ζωής και της ανθρώπινης ευημερίας, τονίζοντας την επείγουσα ανάγκη για ντόπιες προσπάθειες αντιμετώπισης του προβλήματος.

Συγκεκριμένα, η ζέβρα του Γκρεβύ, ένα μοναδικό και απειλούμενο είδος, αντιμετωπίζει αυξανόμενες προκλήσεις καθώς οι ξηρασίες οδηγούν σε απώλεια οικοτόπων και επισιτιστική ανασφάλεια. Το Grevy’s Zebra Trust εργάζεται αδιάκοπα για να προστατεύσει αυτές τις ζέβρες, αλλά η κατάσταση είναι τραγική: τα λιβάδια συρρικνώνονται διαρκώς και η τροφή τους λιγοστεύει ολοένα και περισσότερο, με αποτέλεσμα να λιμοκτονούν.

Ο αντίκτυπος είναι εξίσου καταστροφικός για τα λιοντάρια Ewaso, καθώς οι οικολόγοι προστατεύουν τον τοπικό πληθυσμό αυτών των υπέροχων ζώων και συνάμα εξασφαλίζουν την ειρηνική συνύπαρξή τους με τους ντόπιους των εγγύς περιοχών.

Όταν τα θηράματα πεθαίνουν λόγω της απώλειας των λιβαδιών, τα λιοντάρια συχνά στρέφονται στα ζώα των ανθρώπων για να τραφούν, γεγονός που εντείνει τη σύγκρουσή τους με τις τοπικές κοινότητες που ήδη αντιμετωπίζουν έλλειψη νερού. Αυτός ο εξαντλητικός κύκλος πυροδοτεί μιαν αλυσιδωτή αντίδραση: τα θηράματα λιμοκτονούν, τα λιοντάρια σκοτώνουν τα ζώα των ανθρώπων και οι κοινότητες ενίοτε ανταποδίδουν σκοτώνοντας λιοντάρια.

Οι προσπάθειες που γίνονται για την αποκατάσταση των ενδιαιτημάτων άγριας ζωής, όχι μόνο προστατεύουν τα απειλούμενα είδη, αλλά βοηθούν και στην ανοικοδόμηση των οικοσυστημάτων, ωφελούν τις τοπικές κοινωνίες και χρησιμεύουν ως ζωτικές κλιματικές λύσεις, μέσω της αποκατάστασης των λιβαδιών, τα οποία λειτουργούν ως πολύτιμα φυσικά όργανα ενάντια στον άνθρακα.

Ομοίως, οι παράκτιες κοινότητες αντιμετωπίζουν της δικές τους προκλήσεις λόγω της υπεραλίευσης, της υποβάθμισης των οικότοπων και των μεταβαλλόμενων θερμοκρασιών των ωκεανών, που απειλούν τα αποθέματα ψαριών και τα μέσα διαβίωσής τους.

Η μείωση των πληθυσμών των ψαριών οδηγεί σε οικονομικές δυσκολίες και επισιτιστική ανασφάλεια, αντικατοπτρίζοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η άγρια ​​ζωή στην ξηρά. Οι οικολόγοι σε οργανισμούς όπως η MarAlliance προσφέρουν κρίσιμη εργασία για την προστασία των θαλάσσιων ειδών, την αποκατάσταση των οικοτόπων και τη διασφάλιση βιώσιμων αλιευτικών πρακτικών, βοηθώντας τόσο τη θαλάσσια ζωή όσο και τις κοινότητες που εξαρτώνται από αυτήν.

Τα υγιή θαλάσσια οικοσυστήματα, ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, είναι επίσης καθοριστικά για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, καθώς οι ωκεανοί λειτουργούν ως ένας από τους μεγαλύτερους παγκόσμιους φυσικούς οργανισμούς ενάντια στον άνθρακα, ενώ ο ρόλος διαδραματίζουν στη ρύθμιση των παγκόσμιων θερμοκρασιών είναι επίσης κρίσιμος.

Αυτές οι περίπλοκες προκλήσεις καταδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη να προκύψουν νέες πολιτικές για το κλίμα, που να περιλαμβάνουν την τεχνογνωσία που κατέχουν οι ντόπιοι οικολόγοι, οι οποίοι αντιλαμβάνονται τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της άγριας ζωής και των ανθρωπίνων αναγκών όποτε βάλλονται από το μεταβαλλόμενο κλίμα.

Πράσινη θαλάσσια χελώνα του Ειρηνικού στα Γκαλαπάγκος. Φωτογραφία: Erik Hoffner.

Οι ντόπιοι οικολόγοι είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, καθώς εργάζονται εντατικά εντός των κοινοτήτων τους και επί της ουσίας μεσολαβούν μεταξύ της άγριας ζωής και των ανθρώπινων αναγκών.

Η διασφάλιση της ύπαρξης υγιών οικοσυστημάτων, από τα οποία εξαρτάται η διατήρηση της άγριας ζωής, δεν είναι δυνατή χωρίς τη συμμετοχή και την καθοδήγηση των τοπικών κοινοτήτων, των οποίων η παραδοσιακή γνώση και η βαθιά ριζωμένη σύνδεση με τη γη τις καθιστούν απαραίτητους συνεργάτες σε κάθε προσπάθεια διαχείρισης της υφιστάμενης κρίσης.

Αυτός είναι ο λόγος καθιστά τρομερό λάθος η μη συμπερίληψη οικολόγων που εστιάζουν στην κοινότητα σε συζητήσεις για παγκόσμια κλιματικά γεγονότα.

Είναι καιρός οι παγκόσμιοι ηγέτες, οι χρηματοδότες και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να δώσουν προτεραιότητα στη συμπερίληψη των ντόπιων φυσιογνωμόνων στις σημαντικές συζητήσεις για το κλίμα. Η υποστήριξη αυτών των ανθρώπων θα διασφαλίσει την αύξηση της αποτελεσματικότητας των προσπαθειών για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και μακροπρόθεσμα σε μεγαλύτερες ή μικρότερες νίκες για το καλό ολάκερης της πλάσης.