Περιεχόμενα Άρθρου
Φανταστείτε έναν οργανισμό που, αντί να ακολουθεί τη φυσιολογική διαδικασία γήρανσης, «πατά το κουμπί της επανεκκίνησης» και επιστρέφει στη νεαρή του ηλικία! Κι όμως, δεν είναι φαντασία: μόλις ανακαλύφθηκε τυχαία ότι η μεσοπλαγκτική μέδουσα, μια αιθέρια θαλάσσια ύπαρξη, έχει τη δυνατότητα να γυρίζει πίσω στη νεότητά της υπό συνθήκες πίεσης.
Και αυτή η ανατροπή μπορεί να μας φέρει πιο κοντά στο μυστικό της μακροζωίας.
Αυτή η εντυπωσιακή ανακάλυψη, με επίκεντρο το είδος Mnemiopsis leidyi, έγινε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν και μας καλεί να αναθεωρήσουμε τις παγιωμένες αντιλήψεις για τη γήρανση και την ανάπτυξη στο ζωικό βασίλειο.
Στον κόσμο των ζώων, οι περισσότεροι οργανισμοί ακολουθούν ένα τυπικό μοτίβο ζωής: γέννηση, ανάπτυξη, αναπαραγωγή και θάνατος. Υπάρχουν, όμως, εξαιρέσεις – όπως η «αθάνατη μέδουσα» (Turritopsis dohrnii), που μπορεί να επαναφέρει την ανάπτυξή της από ενήλικη φάση στην πρώιμη φάση ενός πολύποδα.
Τώρα, η Mnemiopsis leidyi προστίθεται σε αυτόν τον ασυνήθιστο κύκλο «χρονοταξιδιωτών», ανοίγοντας νέα κεφάλαια για την ανάπτυξη και αναγέννηση των ζώων.
Μια ανακάλυψη… με αντίστροφη πορεία
Οι μεσοπλαγκτικές μέδουσες ή κτενοφόρα συχνά συγχέονται με τις κλασικές μέδουσες, ωστόσο είναι εντελώς διαφορετικές. Αντί να κεντρίζουν, γλιστρούν στο νερό με μια σειρά από μικροσκοπικά, λαμπερά κροσσοειδή κύτταρα (κροσσούς), που αντανακλούν το φως σαν ουράνιο τόξο. Στο διαφανές σώμα τους χρησιμοποιούν κολλώδη κύτταρα, τα «κολλοβλάστες», για να παγιδεύουν πλαγκτονικούς οργανισμούς.
Η ικανότητα της Mnemiopsis leidyi να «γυρίζει πίσω» παρατηρήθηκε τυχαία στο εργαστήριο. Ο μεταδιδακτορικός ερευνητής Joan J. Soto-Angel παρατήρησε ότι μια ενήλικη μέδουσα επέστρεψε ξαφνικά στην προνυμφική της μορφή. «Ήταν σαν να γύριζε τον χρόνο πίσω», δήλωσε.
Ο Soto-Angel και ο συνάδελφός του Pawel Burkhardt έκαναν πειράματα και ανακάλυψαν ότι η μέδουσα επέστρεφε στη νεανική της φάση όταν ήταν υπό πίεση, π.χ., σε έλλειψη τροφής ή μετά από τραυματισμό.
Μηχανισμός επιβίωσης
Μέσα σε λίγες εβδομάδες, οι μέδουσες όχι μόνο άλλαξαν μορφή, αλλά και υιοθέτησαν και συμπεριφορές νεαρών ατόμων. Φαίνεται ότι η Mnemiopsis leidyi μπορεί να «επαναφέρει» το αρχικό στάδιο της ζωής της ως έναν τρόπο επιβίωσης σε δύσκολες συνθήκες.
Οι επιπτώσεις αυτής της ανακάλυψης είναι τεράστιες. Καθώς οι μέδουσες αυτές είναι από τα πρώτα ζώα στη βιολογική ιστορία, αυτή η ικανότητα μπορεί να είναι ένας αρχαίος τρόπος προσαρμογής. «Αν αυτή η ικανότητα υπάρχει σε έναν τόσο αρχέγονο οργανισμό, ίσως υπάρχει και αλλού», υπογράμμισε ο Soto-Angel.
Ο Burkhardt επισημαίνει τη δυνατότητα για ανακαλύψεις στη νευροβιολογία. «Είναι συναρπαστικό να δούμε τι συμβαίνει στο νευρικό τους σύστημα κατά τη διάρκεια της αναστροφής. Αν μπορούν να αναδομήσουν τις νευρικές τους δομές, μπορεί αυτό να μας ανοίξει δρόμους για την ιατρική».
Ένας νέος τομέας στη Βιολογία
Η ανακάλυψη ανοίγει νέους δρόμους για τη μελέτη της ευελιξίας στη βιολογία και της αναγέννησης. Αυτό το αναπάντεχο εύρημα μάς δείχνει ότι η ζωή μπορεί να παίρνει απροσδόκητες διαδρομές. Μήπως υπάρχουν κι άλλοι «χρονοταξιδιώτες» στο ζωικό βασίλειο;
Η μελέτη της Mnemiopsis leidyi φέρνει επαναστατικές γνώσεις στην κατανόηση της εξέλιξης, αποδεικνύοντας ότι η αναστροφή της ανάπτυξης μπορεί να είναι πιο συχνή απ’ όσο πιστεύαμε, προσφέροντας νέες ευκαιρίες για μελέτες στη γήρανση και την κυτταρική αναγέννηση.
