Επιδράσεις του μολύβδου στο μυαλό των Ρωμαίων

Την περίοδο που έμεινε γνωστή ως Pax Romana, από το 27 π.Χ. μέχρι το 180 μ.Χ., η Ρώμη έζησε τη χρυσή εποχή της, δύο αιώνες ακμής κατά τους οποίους εγκαθιδρύθηκε η Ρωμαϊκή Αυτοκτρατορία και χτίστηκε το Κολοσσαίο. Ήταν όμως μια εποχή που ο πληθυσμός της δηλητηριαζόταν αναπνέοντας μόλυβδο.

Νέα μελέτη που δημοσιεύεται στην ηλεκτρονική επιθεώρηση PNAS εκτιμά ότι η ρύπανση του αέρα με μόλυβδο που απελευθερωνόταν από τα μεταλλουργεία ήταν αρκετά σοβαρή για να μειώσει τον δείκτη νοημοσύνης των κατοίκων.

Ο μόλυβδος, δηλητηριώδες βαρύ μέταλλο χωρίς ασφαλή όρια έκθεσης, ήταν πανταχού παρών στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, καθώς χρησιμοποιούταν στους σωλήνες υδροδότησης, σε παιχνίδια, χρώματα, καλλυντικά, ακόμα και ως πρόσθετο που έκανε το κρασί πιο γλυκό.

Προηγούμενες μελέτες είχαν μάλιστα εγείρει υποψίες ότι η δηλητηρίαση από μόλυβδο έπαιξε ρόλο στην πτώση της αυτοκρατορίας, αν και η σύνδεση αυτή παραμένει αμφιλεγόμενη.

Ατμοσφαιρική ρύπανση

Η νέα ανάλυση επιβεβαιώνει πάντως ότι ο αέρας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν δηλητηριασμένος: σωματίδια μολύβδου βρέθηκαν σε δείγματα αρχαίων πάγων από τη Γροιλανδία και τη Ρωσική Άπω Ανατολή που χρονολογούνται την εποχή της ρωμαϊκής ακμής.

Οι συγκεντρώσεις των σωματιδίων ακολουθούν σημαντικά ιστορικά γεγονότα και πέφτουν απότομα το 165 μ.Χ., όταν ξέσπασε ο λοιμός του Αντωνίνου που σκότωσε το 10% του ρωμαϊκού πληθυσμού.

Πηγή της ρύπανσης δεν μπορεί παρά να ήταν τα ρωμαϊκά ορυχεία και χυτήρια αργύρου, γράφουν οι ερευνητές. Η διαδικασία κατεργασίας του μετάλλου απελευθερώνει χιλιάδες γραμμάρια μολύβδου για κάθε γραμμάριο ασημιού και εκτιμάται ότι ήταν η σημαντικότερη αιτία έκθεσης σε μόλυβδο για τον πληθυσμό της αυτοκρατορίας.

Συνδυάζοντας τις εκτιμήσεις για τις ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις μολύβδου με προηγούμενες μελέτες για τις επιπτώσεις του μετάλλου στο νευρικό σύστημα, η μελέτη υπολογίζει ότι η ρύπανση μείωσε το IQ των παιδιών κατά 2 με 3 μονάδες. Πρόκειται για το αρχαιότερο παράδειγμα ανθρωπογενούς ατμοσφαιρικής ρύπανσης, λένε οι ερευνητές.

Ένα δεύτερο επεισόδιο ρύπανσης με μόλυβδο, πολύ χειρότερο αυτή τη φορά, ήρθε τον περασμένο αιώνα όταν άρχισε να προστίθεται μόλυβδος στη βενζίνη ως βελτιωτικό καύσης. Σύμφωνα με προηγούμενη μελέτη στο Journal of Child Psychology and Psychiatry, η πρακτική είναι πιθανό να προκάλεσε 151 εκατομμύρια επιπλέον περιστατικά ψυχικών διαταραχών μόνο στις ΗΠΑ.