Απολογισμό πολέμου θυμίζουν οι νεκροί της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ευρώπη

Η ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια σκότωσε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2022, αναφέρει σε έκθεσή του την Τρίτη ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), αναδεικνύοντας τη χαμηλή ποιότητα του αέρα σε μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας.

«Τουλάχιστον 239.000 θάνατοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2022 οφείλονται σε έκθεση σε μικροσωματίδια (PM2,5) πάνω από το συνιστώμενο όριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας» ανακοίνωσε ο ΕΟΠ με έδρα την Κοπεγχάγη.

Οι θάνατοι λόγω των μικροσωματιδίων είναι αναλογικά περισσότεροι σε Ιταλία, Πολωνία και Γερμανία, δείχνει η έκθεση.

Λόγω του μικρού μεγέθους τους, τα μικροσωματίδια εισχωρούν στους πνεύμονες, περνούν στην κυκλοφορία του αίματος και τελικά καταλήγουν σε όργανα η καρδιά και ο εγκέφαλος.

Ο ΠΟΥ συνιστά οι μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις των σωματιδίων PM2,5 (αυτών με διάμετρο γύρω στα 2,5 μκικρόμετρα) να μην υπερβαίνουν τα 5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα, επισημαίνοντας όμως ότι ακόμη και οι χαμηλές συγκεντρώσεις προκαλούν σημαντικούς κινδύνους.

Τοξική Ευρώπη

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο αριθμός των θανάτων του 2022 είναι μειωμένος κατά 5% σε σχέση με το 2021, μια πτωτική  τάση που επιβεβαιώνεται και σε μεγαλύτερη κλίμακα.

Μεταξύ του 2005 και του 2022, οι θάνατοι μειώθηκαν κατά 45%, σύμφωνα με τον ΕΟΠ, μια πρόοδος που αφήνει περιθώρια για την  επίτευξη του στόχου της μείωσης κατά 55% έως το 2030, όπως ορίζεται στο σχέδιο δράσης της ΕΕ «Μηδενική Ρύπανση».

Όμως, παρά την πρόοδο, το πρόβλημα παραμένει.

Πέρυσι, έρευνα για λογαριασμό του Guardian διαπίστωνε ότι το 98% των Ευρωπαίων αναπνέει αέρα που υπερβαίνει το όριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τα αιωρούμενα σωματίδια, κάτι που επιβεβαιώνεται από επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σχεδόν τα δύο τρίτα του ευρωπαϊκού πληθυσμού ζει σε περιοχές όπου τα επίπεδα των σωματιδίων PM 2,5 είναι διπλάσια από το όριο του ΠΟΥ, έδειχνε η ανάλυση, την οποία συνέταξαν ερευνητές από την Ολλανδία και την Ελβετία.

Αιθαλομίχλη από τζάκια και σόμπες στην Αθήνα το 2022 (InTime)

Η χώρα που πλήττεται περισσότερο από την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η Βόρεια Μακεδονία, όπου τα δύο τρίτα του πληθυσμού εισπνέουν αέρα που υπερβαίνει το όριο κατά τέσσερις φορές.

Η πρωτεύουσα Σκόπια είναι εξάλλου μια από τις πιο μολυσμένες πόλεις του κόσμου.

Σύμφωνα δε με διαφορετική μελέτη, καμία χώρα δεν κατάφερε να ανταποκριθεί στα πρότυπα του ΠΟΥ για την ποιότητα του αέρα το 2021.

Πέρα από τον απολογισμό των μικροσωματιδίων, δείχνει η έκθεση του ΕΟΠ, ακόμα 70.000 θάνατοι οφείλονται στο όζον (O3) που προέρχεται κυρίως από την οδική κυκλοφορία και τις βιομηχανικές δραστηριότητες.

Όσο για το διοξείδιο του αζώτου (NO2), αέριο που προέρχεται κυρίως από τα οχήματα και τους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς, προκάλεσε 48.000 θανάτους το 2022, σύμφωνα με την έκθεση, η οποία επισημαίνει ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει η σημαντικότερη περιβαλλοντική απειλή για την υγεία των Ευρωπαίων.

Πέρα από την αύξηση καρδιαγγειακών νοσημάτων, τα αιωρούμενα σωματίδια έχουν συνδεθεί και με ψυχικές και νευρολογικές διαταραχές. Υπάρχουν επίσης μελέτες που συνδέουν τα σωματίδια καπνού με κατάθλιψη, σχιζοφρένεια και άλλες ψυχωτικές διαταραχές.

Αποζημιώσεις για τη ρύπανση

Αναγνωρίζοντας ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η μεγαλύτερη περιβαλλοντική απειλή για την ανθρώπινη υγεία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε φέτος νέους, νομικά δεσμευτικούς κανόνες για την ποιότητα του αέρα, οι οποίοι προβλέπουν ακόμα και αποζημιώσεις των πολιτών για βλάβες από τη ρύπανση.

Αν και η ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, η Κομισιόν έχει στείλει στο Δικαστήριο της ΕΕ αρκετές χώρες-μέλη, μεταξύ των οποίων η Γαλλία, η Πολωνία, η Ιταλία και η Ρουμανία, οι οποίες τελικά κρίθηκαν ένοχες.

Εφόσον τα όρια παραβιάζονται λόγω αδράνειας των αρχών, όσοι επηρεάζονται θα μπορούν να προσφεύγουν κατά της κυβέρνησής τους και να διεκδικούν αποζημιώσεις για τυχόν βλάβες της υγείας τους.