Η εκπληκτική επιτυχία των προγραμμάτων διάσωσης της Ευρωζώνης –

Όταν το κόστος δανεισμού της ελληνικής κυβέρνησης έπεσε κάτω από αυτό της Γαλλίας στα τέλη του περασμένου μήνα, τα βλέμματα όλων επικεντρώθηκαν στην πολιτική αναταραχή στο Παρίσι.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πτώση της κυβέρνησης μετά την αδυναμία να συγκροτήσει προϋπολογισμό είναι ένδειξη πολιτικής δυσλειτουργίας στο Παρίσι, αλλά η πραγματική είδηση βρίσκεται αλλού. Είναι η εκπληκτική επιτυχία της «περιφέρειας» της ευρωζώνης, όπως την ονομάσαμε υποτιμητικά, μια δεκαετία ή περισσότερο μετά την κρίση δημόσιου χρέους.

Ενώ, όπως ήταν φυσικό, το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στο αυξανόμενο κόστος δανεισμού της Γαλλίας σε σύγκριση με αυτό της Γερμανίας, η Γαλλία δεν αντιμετωπίζει καμία δυσκολία να εξυπηρετήσει το χρέος της, το οποίο δεν είναι ακριβότερο από ό,τι ήταν πριν από ένα χρόνο. Κατά το ίδιο διάστημα το κόστος δανεισμού σημείωσε μικρή πτώση στη Γερμανία λόγω της προσδοκίας ότι τα επιτόκια θα κινηθούν χαμηλότερα, αλλά μειώθηκε πολύ περισσότερο στην Πορτογαλία, στην Ιρλανδία, στην Ιταλία, στην Ελλάδα και στην Ισπανία – τις χώρες που βρέθηκαν στο επίκεντρο της κρίσης της ευρωζώνης την περίοδο 2010-2015.

Από την παραμονή της κρίσης Covid το 2019 μέχρι το 2024, τα στοιχεία του ΔΝΤ δείχνουν ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα έχει αυξηθεί περισσότερο από 11% στην Ελλάδα, περίπου 7% στην Ιταλία και την Πορτογαλία και σχεδόν 4% στην Ισπανία. Η Ιρλανδία τα πήγε ακόμη καλύτερα  -σχεδόν 18%- αν και τα στοιχεία για το ΑΕΠ της διογκώνουν τις επιδόσεις της λόγω της  εγκατάστασης στη χώρα τεχνολογικών εταιρειών για φορολογικούς λόγους. Η Γαλλία παρουσίασε ανάπτυξη λιγότερο από 2%, ενώ στη Γερμανία υπήρξε συρρίκνωση.

Αυτή η ιστορία επιτυχίας στην Ελλάδα διαψεύδει όλους τους καταστροφολόγους και τους θερμοκέφαλους του 2015, όταν η χώρα φλέρταρε για λίγο με την έξοδο από το ευρώ υπό την λαϊκιστική αριστερά κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.

Αντί να υποφέρει στη «φυλακή των οφειλετών», καταδικασμένη στη μόνιμη λιτότητα και φτώχεια που προέβλεπε ο υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας το 2015 Γιάνης Βαρουφάκης, η οικονομία της χώρας όχι μόνο αναπτύχθηκε με πολύ υψηλότερο ρυθμό από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, αλλά μπόρεσε επίσης να επιτύχει τα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα που απαιτούσαν οι πιστωτές της στο πλαίσιο των σχεδίων διάσωσης. Μόλις τον περασμένο μήνα, η ελληνική κυβέρνηση αποπλήρωσε μέρος των χρεών από πρόγραμμα διάσωσης του 2010, επειδή η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας της επέτρεψε να δανείζεται φθηνότερα στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Εκείνη την εποχή,ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο τότε υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, υποστήριξε ότι η υπόλοιπη ευρωζώνη θα ωφελούνταν αν ξεφορτωνόταν το προβληματικό ελληνικό παιδί της. Αλλά είναι αδύνατο να υποστηρίξουμε τώρα ότι ένα χαοτικό Grexit, και η αναταραχή, οι χρεοκοπίες και οι αμφιβολίες για άλλα μέλη της ευρωζώνης που αναπόφευκτα θα ακολουθούσαν, θα ήταν προτιμότερη έκβαση.

Θυμάμαι ένα από τα πιο σημαντικά μέλη της διεθνούς επιχείρησης διάσωσης να έρχεται στους Financial Times τη δεκαετία του 2010 και να περιφρονεί την ελληνική οικονομία, λέγοντας ότι δεν είχε τίποτα να προσφέρει παρά μόνο λίγο καλοκαιρινό ήλιο για τους Βορειοευρωπαίους. Αυτός ο ήλιος παρήγαγε το 17% της ελληνικής ηλεκτρικής ενέργειας το 2023, από μηδέν το 2010, και η ταχεία ανάδυσή του θα επιτρέψει στη χώρα να αποτελέσει μέρος των βιομηχανιών του μέλλοντος, όπως τα ενεργοβόρα κέντρα δεδομένων.

Οι ιστορίες επιτυχίας δεν περιορίζονται, ωστόσο, μόνο στην Ελλάδα. Η αύξηση της απασχόλησης είναι ισχυρή στη Γερμανία μετά το 2012 αλλά ακόμα πιο ισχυρή στις χώρες που είχαν κατακριθεί ως «περιφέρεια» κατά την κρίση χρέους της ευρωζώνης: την Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Ισπανία. Το ΔΝΤ υπολογίζει ότι η Γερμανία θα έχει χειρότερη πρωτογενή δημοσιονομική θέση από όλες αυτές τις χώρες το 2024.

Οπότε, καθώς κοιτάζουμε το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2020, το δίδαγμα που πρέπει να πάρουμε από την κρίση που τελείωσε περισσότερο από μια δεκαετία πριν είναι η αξία της αλληλεγγύης στην Ευρώπη, η δυνατότητα να μπουν τα κρατική χρέη σε βιώσιμο μονοπάτι με τη στήριξη των πιο οικονομικά σταθερών χωρών. Ήταν καθοριστικό ότι η στήριξη αυτή δόθηκε υπό όρους, παρά το γεγονός ότι ήταν πολιτικά δύσκολο. Η χρονοτριβή, όπως συνέβη συχνά από το 2010 ώς το 2015, ήταν επίσης αναγκαία για την επίτευξη δύσκολων συμβιβασμών.

Η δύσκολη και αθόρυβη επιτυχία αυτών των οικονομικών μεταρρυθμίσεων περνά συχνά απαρατήρητη. Αλλά είναι πλέον αναμφισβήτητη στην «περιφέρεια» της Ευρώπης και είναι ώρα για τη Γαλλία και τη Γερμανία να πάρουν το φάρμακο που με τόση χαρά είχαν χορηγήσει μια δεκαετία νωρίτερα.