Επιστράτευσε 12 γεωτρύπανα που ταξίδεψαν από την Αγγλία για να τρυπήσει δρόμους και πλατείες. Αλλαξε την αξία της γης στην περιοχή, αγοράζοντας σε υπερβολικές τιμές οικόπεδα και σπίτια, δαπανώντας περισσότερα από 12 εκατ. δρχ. τη δεκαετία του 1930.
Μοναδικός του στόχος ήταν να εντοπίσει τις εγκαταστάσεις όπου δίδαξε ο Πλάτων, σε μια προσπάθεια να συμβάλει στο όραμα της νεοϊδρυθείσας τότε Ακαδημίας Αθηνών: να ανακαλύψει τα ίχνη της προμήτορός της.
Κατάφερε τελικά με την ανορθόδοξη ανασκαφή του ο παθιασμένος θαυμαστής του αρχαίου φιλοσόφου, εγκατεστημένος στην Αίγυπτο, αρχιτέκτων, Παναγιώτης Αριστόφρων να ανακαλύψει πριν από σχεδόν έναν αιώνα τον τόπο όπου διατύπωσε τις απόψεις του ο Πλάτων – τη γνωστή σε όλους μας Ακαδημία Πλάτωνος δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Τρύφωνος; Ή μήπως πρόκειται για μια αρχαιολογική πλάνη και το Σχολείο του Πλάτωνος βρίσκεται 500 μ. πιο μακριά, πλησίον του Αγίου Κωνσταντίνου του Παλαιού;
Τη ρηξικέλευθη δεύτερη αυτή άποψη υποστήριξε ο διαπρεπής αρχαιολόγος, πανεπιστημιακός δάσκαλος και επισήμως πλέον πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, Μιχάλης Τιβέριος, στην ομιλία που έδωσε στο πλαίσιο της ανάληψης των καθηκόντων του.
«Ο Αριστόφρων, αναζητώντας τη Σχολή του Πλάτωνος στην περιοχή του Αγίου Τρύφωνος, πρέπει να έκανε λανθασμένη επιλογή. Τα κτίσματα που ήλθαν στο φως με τις ανασκαφές του δεν πρέπει να ανήκουν στη Σχολή του Πλάτωνος – που ιδρύθηκε πιθανότατα το 387/6 π.Χ. και βρισκόταν, όπως είναι ευρέως γνωστό, στο τερπνότερο προάστιο της αρχαίας Αθήνας, την Εκαδήμειαν – Ακαδήμειαν, στα ΒΔ της αρχαίας πόλης –, αλλά κατά κύριο λόγο στο σημαντικότερο Γυμνάσιο της Αθήνας που υπήρχε στην περιοχή, η ίδρυση του οποίου, σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες, αναγόταν στον 6ο αι. π.Χ., στην εποχή των Πεισιστρατιδών», ανέφερε ο νέος πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών.
Ανορθόδοξες μέθοδοι
«Δυστυχώς, καθώς οι ανασκαφές δεν διενεργήθηκαν από αρχαιολόγο και με τις ενδεδειγμένες μεθόδους, επόμενο ήταν, εκτός των άλλων, να μη συλλεχθούν όλες εκείνες οι πληροφορίες που θα μας έδιναν σωστά ερευνώμενα ανασκαφικά σκάμματα. Δεν είναι ίσως σύμπτωση το ότι για κανένα από τα σημαντικά κτίσματα που έφερε στο φως ο Αριστόφρων δεν διαθέτουμε ακριβή χρονολόγηση και για ορισμένα ούτε χρήση. Ενα από τα ανορθόδοξα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν κατά την ανασκαφή ήταν η χρήση γεωτρυπάνων, με τα οποία ανοίχτηκαν αναρίθμητες «τρύπες» σε μια ιδιαίτερα εκτεταμένη έκταση. Μέθοδος που δεν προσιδιάζει σε αρχαιολόγο αλλά σε θησαυροθήρα. Και έχοντας τη βεβαιότητα ότι ανέσκαπτε τη Σχολή του Πλάτωνος συσχέτιζε κάθε αρχαίο κτίσμα που αποκάλυπτε με τον Πλάτωνα».
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του λεγόμενου Περιπάτου, του τετράγωνου κτιρίου, η καθεμία πλευρά του οποίου οριζόταν όχι από τοίχο αλλά από δεκαπέντε «στύλους». Το σπάνιας αρχιτεκτονικής μορφής αυτό κτίσμα θυμίζει το ανάλογης μορφής ιερό τέμενος της Δήμητρος στον Θορικό, σύμφωνα με τον εκ των κορυφαίων και διεθνώς αναγνωρισμένο αρχαιολόγο. Η ομοιότητα αυτή, σε συνδυασμό με το ότι στο «περίστωον» κτίριο βρέθηκαν αναθηματικές επιγραφές, τιμητικά ψηφίσματα και διάφορα γλυπτά, μεταξύ άλλων, οδηγούν τον ακαδημαϊκό στο συμπέρασμα ότι πρόκειται πιθανόν για τέμενος.
«Ο Αριστόφρων το χρονολόγησε, χωρίς να παραθέτει αποδεικτικά στοιχεία, στο πρώτο μισό του 4ου αιώνα π.Χ. Δεν αποκλείεται, πράγματι, να πρόκειται για ένα κτίσμα των κλασικών χρόνων. Ωστόσο η ταύτιση του ορθογώνιου κτίσματος που βρέθηκε στη ΒΔ του γωνία με το Μουσείον, τον ναό των Μουσών, που είχε ιδρύσει ο Πλάτων στην Ακαδημία του, είναι αυθαίρετη. Ακόμη έναν «διάδρομο» στρωμένο με αργούς λίθους που εντόπισε κοντά και ΒΔ της Παλαίστρας τον ταύτισε ατεκμηρίωτα με τον Επίκροτον, έναν χώρο για άσκηση ιππέων που υπήρχε στην Εκαδήμειαν – Ακαδήμειαν», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Μιχάλης Τιβέριος. 
Ο περιηγητής Παυσανίας που είχε επισκεφτεί το προάστιο της Εκαδημείας – Ακαδημείας στα μέσα περίπου του 2ου αι. μ.Χ. είχε φτάσει διασχίζοντας όλο το μήκος τού πιο ονομαστού δρόμου της αρχαίας Αθήνας, του Δημοσίου Σήματος, εκατέρωθεν του οποίου ήταν θαμμένοι οι επιφανείς Αθηναίοι. Η απόσταση από το Δίπυλο έως την Εκαδήμειαν – Ακαδήμειαν ήταν περίπου 1.480 μ. Ο Κικέρων, αναφερόμενος σε έναν απογευματινό περίπατο που είχε κάνει, πιθανόν το 79 π.Χ., μαζί με φίλους του, από το Δίπυλο έως τη Σχολή του Πλάτωνος, υπολογίζει την απόσταση που διήνυσε γύρω στα 6 στάδια, δηλαδή περί τα 1.100 μ. Ωστόσο, δεν πρέπει να υπάρχει αμφιβολία ότι ο Κικέρων και η παρέα του διέσχισαν έναν διαφορετικό δρόμο από αυτόν που πήρε ο Παυσανίας. Ο προορισμός του τελευταίου ήταν το προάστιο της Εκαδημείας – Ακαδημείας, ενώ αυτός του Κικέρωνoς η Σχολή του Πλάτωνος.
Ο Κικέρων και η παρέα του εξερχόμενοι από το Δίπυλο διέσχισαν για λίγο το Δημόσιον Σήμα, αλλά γρήγορα πήραν έναν άλλο δρόμο που ανοιγόταν στα δεξιά τους και κατευθυνόταν προς τον Ιππιο Κολωνό. Ενας τέτοιος δρόμος αποδίδεται σε χάρτη του 18ου αι., με βάση είτε την αρχαία γραμματεία είτε την τότε υπάρχουσα κατάσταση.
Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, η απόσταση από την πόλη της Αθήνας έως τον Ιππιο Κολωνό ήταν περί τα 10 στάδια, δηλαδή περίπου 1.770 μ. Επομένως, η Σχολή του Πλάτωνος, που σύμφωνα με τον Κικέρωνα απείχε από το Δίπυλο περί τα 1.100 μ., θα πρέπει να βρισκόταν περίπου στα δύο τρίτα της απόστασης Διπύλου – Ιππίου Κολωνού, δηλαδή στην περιοχή της εκκλησίας του Αγ. Κωνσταντίνου του Παλαιού και νοτίως αυτής. Τη θέση αυτή τη διασχίζει σήμερα η οδός Λενορμάν, της οποίας βεβαιωμένα το νοτιότερο τουλάχιστον τμήμα της, αυτό που διασταυρώνεται με τη Λεωφόρο Κωνσταντινουπόλεως, ακολουθεί την πορεία ενός αρχαίου δρόμου.
Η περιοχή προς βόρεια της εκκλησίας του Αγ. Κωνσταντίνου έφερε από παλιά το όνομα Καθήμεια, λέξη για την οποία όλοι συμφωνούν ότι πρόκειται για παραφθορά της λέξης Εκαδήμεια – Ακαδήμεια και αναφέρεται στην Ακαδημία που είχε ιδρύσει ο Πλάτων. Ανάμεσα στους αρχαίους συγγραφείς που μας διαβεβαιώνουν ότι η Σχολή του Πλάτωνος δεν βρισκόταν στην «καρδιά», στο κέντρο, της Εκαδημείας – Ακαδημείας αλλά προς την περιφέρειά της είναι ο Διογένης Λαέρτιος, ο οποίος ρητά σημειώνει ότι ο «κήπος» του Πλάτωνος βρισκόταν παρά τον Κολωνόν.
«Ο Αριστόφρων δεν πρέπει να έφερε στο φως κανένα κτίσμα της Σχολής του Πλάτωνος. Η θέση της τελευταίας θα πρέπει να αναζητηθεί στην περιοχή του Αγίου Κωνσταντίνου του Παλαιού. Βέβαια, σύμφωνα με αρχαίους συγγραφείς, ο Πλάτων, πριν χτίσει τις εγκαταστάσεις της Σχολής του, δίδασκε σε χώρους του Γυμνασίου της Εκαδημείας – Ακαδημείας. Επομένως, δυνητικά είναι πιθανόν να είχε περπατήσει χώρους που αποκάλυψε ο Αριστόφρων», κατέληξε ο Μιχάλης Τιβέριος, αναγνωρίζοντας ωστόσο τον ρόλο του ανασκαφέα στη δημιουργία του ανεκτίμητου πνεύμονα 135 στρεμμάτων στην περιοχή.
Πώς έκανε… άνω κάτω την κτηματομεσιτική αγορά
Ο Παναγιώτης Αριστόφρων ανέλαβε τη διεύθυνση της ανασκαφής το 1934 με την επίβλεψη τεσσάρων ακαδημαϊκών (Οικονόμου, Κουρουνιώτη, Κεραμοπούλλου και Ορλάνδου). Η ανάληψη, όμως, της διεύθυνσης μιας αρχαιολογικής ανασκαφής από έναν μη αρχαιολόγο αντίκειται σε κάθε επιστημονική δεοντολογία. Η αγάπη που έτρεφε προς την αρχαιολογία δεν ισοφάριζε την έλλειψη αρχαιολογικής επιστημονικής κατάρτισης.
Η μεγάλη προς εξερεύνηση περιοχή, ευρισκόμενη εκτός σχεδίου πόλεως, εκτός από τους δημοτικούς δρόμους και τους λιγοστούς δημόσιους ανοικτούς χώρους, ανήκε σε ιδιώτες, ως επί το πλείστον, περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων.
Τα περισσότερα οικήματα ήταν μικρά, χαμηλά, ανάμεσά τους και πλινθόκτιστα, ταπεινής κατασκευής. Ο Αριστόφρων άρχισε να αγοράζει οικίες που ήταν διαθέσιμες προς πώληση στα πέριξ της εκκλησίας του Αγίου Τρύφωνα. Η επιμονή του να αναζητεί προς αγορά οικίες στα μέρη αυτά φυσικό ήταν να προκαλέσει αύξηση της αγοραστικής τους αξίας.
Ηταν αποφασισμένος να κάνει πραγματικότητα το όνειρο της ζωής του, που δεν ήταν άλλο από το να αποκαλύψει και να «δωρίσει» στον πολιτισμένο κόσμο την Ακαδημία του θείου Πλάτωνος.
Απτόητος αγόραζε οικήματα, κήπους και οικόπεδα προσφέροντας ακόμη και τιμές μεγαλύτερες από τις πραγματικές. Ωστόσο το εμφανές πάθος του άνοιξε τις ορέξεις επιτηδείων που βρήκαν ευκαιρία να γίνουν πλούσιοι από τη μια μέρα στην άλλη.
Οι τιμές ανέβαιναν και υπήρξαν περιπτώσεις κατά τις οποίες όταν ο Αριστόφρων αγόραζε μια οικία, ο πωλητής της έσπευδε να κτίσει άλλη σε οικόπεδο πλησίον ανασκαφικών σκαμμάτων, με σκοπό βέβαια τη μεταπώλησή της σε πολλαπλάσια τιμή.
Ο Κηφισός απειλεί την ανασκαφή και οι κάτοικοι τον ανασκαφέα
Οι κάτοικοι της περιοχής απέδιδαν την οποιαδήποτε εμφανιζόμενη βλάβη των οικημάτων τους στις ανασκαφές, στα γεωτρύπανα και στα σκάμματα του Αριστόφρονος. Οι πλημμύρες του Κηφισού έρχονται να κάνουν την όλη κατάσταση εκρηκτική.
Ο Αριστόφρων έπαιρνε ευθύς εξαρχής μέτρα προστασίας των ανασκαφικών σκαμμάτων από το ενδεχόμενο πλημμυρών με αναχώματα, άνοιγμα οχετών και άλλες σχετικές κατασκευές, ενώ ενημέρωνε και τους αρμοδίους για τους κινδύνους που ελλόχευαν στην περιοχή από την έλλειψη σοβαρών αντιπλημμυρικών έργων, χωρίς όμως να βρίσκει ανταπόκριση.
Το 1934 θα συμβούν δύο μεγάλες πλημμύρες από τις οποίες αυτή της 23ης Νοεμβρίου ήταν ιδιαίτερα καταστροφική.
Κάτοικοι της περιοχής στην προσπάθειά τους να περισώσουν τα σπίτια τους και θεωρώντας τα αναχώματα προστασίας που είχε υψώσει στα ανασκαφικά σκάμματα ο Αριστόφρων επικίνδυνα για την ασφάλεια των οικιών τους, τα καταστρέφουν με αποτέλεσμα τα σκάμματα να μετατραπούν σε λίμνες.
Την επαύριον της καταστροφής περίοικοι, απειλώντας τον Αριστόφρονα ακόμη και με φυσική εξόντωση και συκοφαντώντας τις ανασκαφές του, κηρύττουν, μέσω συλλόγων, πραγματική σταυροφορία εναντίον του ανασκαφικού έργου έχοντας ως συμπαραστάτες ορισμένους βουλευτές, πολιτευτές, υποψήφιους δημάρχους και άλλους αυτόκλητους προστάτες.
Διακοπή εργασιών
Υπό το βάρος των πιέσεων αυτών οι Αρχές διατάσσουν την άμεση διακοπή «πάσης ανασκαφικής εργασίας» στην περιοχή. Με αυτήν την εξέλιξη ορισμένοι από τους διαμαρτυρόμενους καθίστανται ακόμη πιο απειλητικοί και περισσότερο απαιτητικοί, ενώ η κάθοδος στον χώρο των ανασκαφών του ίδιου του Αριστόφρονος, που γινόταν και αποδέκτης ανώνυμων απειλητικών επιστολών, ήταν πλέον αδύνατη.
Η σωματική του ακεραιότητα διακυβευόταν, ενώ κίνδυνο διέτρεχαν και οι αρχαιότητες από σκόπιμες καταστροφές καθώς τα εναπομείναντα φράγματα υφίσταντο φθορές και τα ανασκαφικά σκάμματα επιχωματώνονταν βίαια ή μετατρέπονταν σε σκουπιδότοπους.
Παρ’ όλα αυτά η σφοδρή επιθυμία του Αριστόφρονος να ανακαλύψει τους χώρους όπου είχε διδάξει και ταφεί ο Πλάτων δεν εξασθενεί καθόλου και ο αγώνας δεν εγκαταλείπεται. Η άδεια για επανεκκίνηση των ανασκαφών εγκρίνεται και οι ανασκαφές ξαναρχίζουν στις 6 Απριλίου 1936, 17 μήνες μετά την επεισοδιακή διακοπή τους.
VIA: Πηγή Άρθρου
Greek Live Channels Όλα τα Ελληνικά κανάλια: Βρίσκεστε μακριά από το σπίτι ή δεν έχετε πρόσβαση σε τηλεόραση; Το IPTV σας επιτρέπει να παρακολουθείτε όλα τα Ελληνικά κανάλια και άλλο περιεχόμενο από οποιαδήποτε συσκευή συνδεδεμένη στο διαδίκτυο. Αν θες πρόσβαση σε όλα τα Ελληνικά κανάλια Πατήστε Εδώ
Ακολουθήστε το TechFreak.GR στο Google News για να μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις τεχνολογίας.
