Πώς θα περιορίσουμε τις «αρνητικές επιδράσεις» των smartphones και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στους νέους; Κατά μια άποψη, η λύση βρίσκεται στον περιορισμό και έλεγχο της χρήσης τους. Μία από τις φωνές που υποστηρίζουν αυτή την άποψη, είναι εκείνη της διευθύντριας πολιτικών υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Natasha Azzopardi Muscat, η οποία προτείνει ότι θα μπορούσαμε να υιοθετήσουμε μέτρα όπως όρια ηλικίας και απαγορευμένες ζώνες για τη χρήση κινητών, όπως συνέβη με τα καπνικά προϊόντα, για να προστατέψουμε την ψυχική υγεία των εφήβων.
Σύμφωνα με την ίδια, «ίσως πρέπει να σκεφτούμε πού είναι κατάλληλο να χρησιμοποιούμε ψηφιακές συσκευές, ενώ ίσως είναι επίσης καιρός να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε μέρη όπου ορισμένες ψηφιακές συσκευές δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται». Μέτρα όπως τα όρια ηλικίας, οι ελεγχόμενες τιμές και οι απαγορευμένες ζώνες, λειτούργησαν για τη ρύθμιση του καπνού. Επομένως θα μπορούσαν να ληφθούν ως παράδειγμα για τον περιορισμό της βλαβερής χρήσης φορητών συσκευών, όπως τα smartphones», ανέφερε η Azzopardi Muscat στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Υγείας, στο Gastein της Αυστρίας.
Παρά το γεγονός ότι οι προτάσεις της έχουν βάση, η σύγκριση των smartphones με τα τσιγάρα είναι κάπως προβληματική. Ο καπνός δεν έχει καλή και κακή χρήση, είναι πάντα επιβλαβής, σε κάθε περίπτωση. Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης καπνού. Ανεξάρτητα από τον τρόπο ή την ποσότητα κατανάλωσης, οι επιπτώσεις του στην υγεία είναι αρνητικές και αποδεδειγμένες από πολλές έρευνες. Αντίθετα, τα κινητά τηλέφωνα, τα social media, και γενικότερα η τεχνολογία συνολικά, δεν είναι εγγενώς επιζήμια. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν με θετικό ή αρνητικό τρόπο, και αυτή η διαφοροποίηση είναι κρίσιμη.
Είναι αλήθεια ότι η ανεξέλεγκτη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό ή άλλες αρνητικές συνέπειες, όπως προβλήματα ψυχικής υγείας και μείωση της παραγωγικότητας. Ωστόσο δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τα οφέλη που προσφέρουν τα smartphones, όταν χρησιμοποιούνται σωστά. Από την εκπαιδευτική χρήση μέχρι την κοινωνική διασύνδεση και την επαγγελματική ανάπτυξη, οι ψηφιακές συσκευές είναι ένα απαραίτητο εργαλείο. Η «δαιμονοποίησή» τους, πόσο μάλλον η εξίσωση με τα καπνικά προϊόντα και τις κακές συνέπειες που μπορεί να φέρει η χρήση των τελευταίων, δεν είναι η λύση στο πρόβλημα.
Αντί να εισαγάγουμε απαγορεύσεις και περιορισμούς, θα ήταν πιο ωφέλιμο να επικεντρωθούμε στην εκπαίδευση των νέων για τη σωστή χρήση τους. Η ίδια η Azzopardi Muscat, αν και υπέρ της ρύθμισης, αναγνωρίζει τη σημασία της «ψηφιακής εγγραμματοσύνης» – δηλαδή της ανάγκης να εξοπλιστούν οι νέοι με τις γνώσεις και τις δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να χρησιμοποιούν την τεχνολογία με υπευθυνότητα. Χρειάζεται να βρούμε λύσεις που θέτουν το ζήτημα στη σωστή του βάση και να οδηγούν σε ένα θετικό κοινωνικό αποτέλεσμα. Αυτές οι λύσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν ακόμη και εκπαιδευτικά προγράμματα ή μαθήματα στα σχολεία.
Με άλλα λόγια, το πρόβλημα δεν είναι ούτε τα ίδια τα smartphones, ούτε τα κοινωνικά δίκτυα, αλλά η κακή χρήση τους – όπως και ο τρόπος με τον οποίο κάποιοι τα εκμεταλλεύονται. Αν επιλέξουμε την προσέγγιση των απαγορεύσεων, θα περιορίσουμε και θα στερήσουμε από τους νέους τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία. Χρειάζεται να αναρωτηθούμε αν αυτή η προσέγγιση μπορεί πραγματικά να αποδώσει στο σύγχρονο περιβάλλον, όπου η τεχνολογία παίζει κρίσιμο ρόλο. Μια πιο αποδοτική στρατηγική θα ήταν να ενισχύσουμε τις δεξιότητες των νέων, ώστε να μπορούν να διαχειριστούν τη χρήση της τεχνολογίας με κριτική σκέψη και υπευθυνότητα.
Επιπλέον η υπερβολική εστίαση στους περιορισμούς ενδέχεται να αποπροσανατολίσει τη συζήτηση από το βασικό ζήτημα, που είναι η υποστήριξη της ψυχικής υγείας των νέων. Τα προβλήματα που προκαλούνται από την υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δεν είναι απλώς τεχνολογικά. Οι κοινωνικές και ψυχολογικές πιέσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι στην εποχή μας, παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Η σύγκριση με τα καπνικά προϊόντα παραβλέπει αυτές τις πολύπλοκες παραμέτρους και προσφέρει μία απλοϊκή λύση σε ένα πολυδιάστατο πρόβλημα.
Συμπερασματικά, η τεχνολογία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με την ίδια προσέγγιση που χρησιμοποιήθηκε για τον καπνό. Η πραγματική λύση βρίσκεται στην εκπαίδευση και ενδυνάμωση των νέων. Ζούμε στην ψηφιακή εποχή. Το ψηφιακό ποτάμι δεν γυρίζει πίσω, όσο και αν προσπαθήσουμε να το σταματήσουμε.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Point of view
VIA: InfoCom.gr
