2025: Κρίσιμες στιγμές για το Κλίμα και τη φύση

Το 2025 αναμένεται να είναι μια χρονιά που θα κρίνει το μέλλον του πλανήτη, με σημαντικά γεγονότα και εξελίξεις για το κλίμα και τη φύση.

Οι χώρες θα πρέπει να παρουσιάσουν νέους, πιο φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, σε μια κρίσιμη στιγμή για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η πολιτική του αμερικανικού προεδρικού γραφείου υπό τον Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να επηρεάσει τις διεθνείς συμφωνίες για το κλίμα, με αβέβαιες συνέπειες για τις παγκόσμιες προσπάθειες μείωσης των εκπομπών.

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποίησε για μια «κλιματική κατάρρευση» που εκτυλίσσεται σε πραγματικό χρόνο, εντείνοντας την πίεση για δράση από τις κυβερνήσεις και τη διεθνή κοινότητα.

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα γίνουν όλο και πιο εμφανείς στην καθημερινή ζωή, με ακραία καιρικά φαινόμενα, λιώσιμο των πάγων και άλλες καταστροφικές συνέπειες, αν δεν υπάρξει άμεση και αποφασιστική δράση.

Ακολουθούν επτά από τις μεγάλες στιγμές του 2025 που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον επιλογέα για το κλίμα και τη φύση, σύμφωνα με το BBC.

Ο Ντόναλντ Τραμπ

Η δεύτερη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, η οποία ξεκινά τον Ιανουάριο του 2025, αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στη δράση για το κλίμα. Ο Τραμπ έχει ήδη δηλώσει ότι σκοπεύει να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού, τη διεθνή συνθήκη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, και ενδέχεται να αποσύρει τη χώρα και από τη Σύμβαση-Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC), η οποία στηρίζει τη διεθνή δράση για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

H εκλογή του Τραμπ θα αποτελέσει πλήγμα για τη διεθνή κλιματική δράση

Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί τονίζουν ότι η παγκόσμια δυναμική στην ενεργειακή μετάβαση είναι πλέον ισχυρότερη από ποτέ, παρά τις πολιτικές του Τραμπ. Η Κριστιάνα Φιγκέρες, πρώην επικεφαλής του ΟΗΕ για το κλίμα, δήλωσε ότι, αν και η εκλογή του Τραμπ θα αποτελέσει πλήγμα για τη διεθνή κλιματική δράση, δεν θα μπορέσει να σταματήσει τις σημαντικές αλλαγές που έχουν ήδη ξεκινήσει. Οι αλλαγές αυτές, όπως η απομάκρυνση της οικονομίας από τον άνθρακα και η πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού, είναι ήδη σε εξέλιξη.

Η Κίνα, η οποία προβλέπεται να αντιπροσωπεύει σχεδόν το 60% της παγκόσμιας εγκατεστημένης ισχύος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μεταξύ 2024 και 2030, «δεν εξαρτάται από τις ΗΠΑ για την ενεργειακή μετάβαση», προσθέτει ο van Veldhoven.

Νέοι στόχοι για το Κλίμα

Μια άλλη ημερομηνία-κλειδί στο ημερολόγιο του ΟΗΕ για το κλίμα είναι ο Φεβρουάριος του 2025. Σύμφωνα με το πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού, αυτή είναι η προθεσμία για τις χώρες να υποβάλουν νέα σχέδια δράσης για το κλίμα, γνωστά ως Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (NDC).

Τα σχέδια αυτά επικαιροποιούνται μόνο κάθε πέντε χρόνια και περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες σκοπεύουν να απεξαρτήσουν τις οικονομίες τους από τον άνθρακα και να προστατεύσουν τους πολίτες τους από τις κλιματικές επιπτώσεις τα επόμενα 10 χρόνια. Τα νέα σχέδια αποτελούν μέρος του λεγόμενου «μηχανισμού καστάνιας» της Συμφωνίας του Παρισιού, ο οποίος αποσκοπούσε στην αύξηση των κλιματικών φιλοδοξιών των μεμονωμένων χωρών με την πάροδο του χρόνου προς τους συλλογικούς στόχους.

Ενώ αρκετές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Βραζιλία και οι ΗΠΑ, έχουν ήδη επικαιροποιήσει τα NDC τους, μεγάλες χώρες εκπομπών, όπως η Κίνα και η Ινδία, δεν έχουν ακόμη υποβάλει. Ωστόσο, πολλές από αυτές είναι πιθανό να υποβληθούν μετά την επίσημη προθεσμία ενόψει της COP30, της συνόδου κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα που θα πραγματοποιηθεί στο Μπελέμ της Βραζιλίας τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους.

Άλλη μια ευκαιρία για την αντιμετώπιση της κρίσης της φύσης

Οι συνομιλίες για τη βιοποικιλότητα πρόκειται να επαναληφθούν στη δεύτερη δόση της συνόδου κορυφής για τη βιοποικιλότητα COP16, που θα πραγματοποιηθεί φέτος στα τέλη Φεβρουαρίου στη Ρώμη της Ιταλίας.

Η επόμενη πλήρης σύνοδος κορυφής για τη βιοποικιλότητα θα πραγματοποιηθεί το 2026. Οι χώρες συζητούν πώς θα υλοποιήσουν τον στόχο για την προστασία του 30% της γης και των θαλασσών της Γης έως το 2030, ο οποίος συμφωνήθηκε τον Δεκέμβριο του 2022.

«Τον Φεβρουάριο, οι κυβερνήσεις θα συγκεντρωθούν στη Ρώμη, όπου θα πρέπει να συμφωνήσουν σε έναν παγκόσμιο μηχανισμό χρηματοδότησης της βιοποικιλότητας που θα λειτουργεί για όλους», λέει ο Clement Metivier, ανώτερος σύμβουλος διεθνούς συνηγορίας στο WWF UK. «Αυτό είναι απαραίτητο για να οικοδομηθεί η εμπιστοσύνη ότι το πλαίσιο μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά».

Αποκορύφωμα μιας αγωγής-ορόσημο για το κλίμα

Οι αγωγές για το κλίμα έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια, με όλους, από κυβερνήσεις μέχρι εταιρείες ορυκτών καυσίμων και αεροπορικές εταιρείες, να αμύνονται στα δικαστήρια έναντι αξιώσεων για ζημίες που σχετίζονται με το κλίμα ή ότι δεν έχουν λάβει αρκετά μέτρα για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Υπάρχουν πλέον χιλιάδες αγωγές σε παγκόσμιο επίπεδο που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, πολλές από τις οποίες βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη.

Η Joana Setzer, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment στο Λονδίνο, λέει ότι αναμένει ότι το 2025 θα είναι «άλλο ένα κομβικό έτος για τις αγωγές για το Κλίμα».

Υπάρχουν πλέον χιλιάδες αγωγές σε παγκόσμιο επίπεδο που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή

Δορυφόροι

Τα τελευταία χρόνια υπήρξε μια πληθώρα εκτοξεύσεων νέων δορυφόρων για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με το κλίμα, καθώς και τις εκπομπές μεθανίου και CO2. Οι νέοι δορυφόροι βοηθούν επίσης τις χώρες να πατάξουν την καταστροφή των δασών και επιτρέπουν στους επιστήμονες να παρακολουθούν τις μεταβαλλόμενες μεταναστευτικές διαδρομές της θαλάσσιας άγριας ζωής. Αυτοί οι δορυφόροι μπορούν να προσφέρουν τόσο παγκόσμιες επισκοπήσεις όσο και ένα πρωτοφανές επίπεδο λεπτομέρειας σχετικά με την περιβαλλοντική ρύπανση και τις αλλαγές.

Περιμένετε να δείτε περισσότερα και πιο λεπτομερή δεδομένα το επόμενο έτος, καθώς και νέες εκτοξεύσεις. Ο MicroCarb, για παράδειγμα, ο πρώτος ευρωπαϊκός δορυφόρος που είναι αφιερωμένος στη μέτρηση του ατμοσφαιρικού CO2 και των πηγών εκπομπών, έχει προγραμματιστεί να εκτοξευθεί τον Μάιο του 2025. Ωστόσο, ο δορυφόρος CO2M του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) με ακόμη πιο υψηλή ανάλυση δεν θα εκτοξευθεί πριν από το 2026.

Τι θα γίνει με τα πλαστικά;

Το 2024, οι χώρες απέτυχαν να καταλήξουν σε συμφωνία για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικά, μετά από διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν πάνω από δύο χρόνια. Οι αντιπρόσωποι στις συνομιλίες συμφώνησαν να ξανασυνεδριάσουν το 2025, με τον επόμενο γύρο συνομιλιών να αναμένεται πλέον στα μέσα του 2025 και την τελική διάσκεψη, όπου ελπίζεται ότι θα υπογραφεί συνθήκη, στα τέλη του 2025, σύμφωνα με το WWF.

Η παραγωγή πλαστικού έχει αυξηθεί σχεδόν κάθε χρόνο από το 2050 και μετά

Η βασική διαφωνία έγκειται στο αν οι χώρες θα πρέπει να δεσμευτούν για τον περιορισμό της παραγωγής πλαστικού ή να επικεντρωθούν στη μείωση των αποβλήτων με την αύξηση της ανακύκλωσης πλαστικού. Υπήρξε επίσης ένταση σχετικά με το πόση οικονομική στήριξη θα πρέπει να δοθεί για να βοηθηθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες να στραφούν σε λιγότερο ρυπογόνα επιχειρηματικά μοντέλα, και αν τα μέτρα που θα συμφωνηθούν θα πρέπει να είναι εθελοντικά ή νομικά δεσμευτικά.

Από το 1950 έχουν παραχθεί παγκοσμίως περισσότεροι από οκτώ δισεκατομμύρια τόνοι πλαστικού, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, και λιγότερο από το 10% αυτού έχει ανακυκλωθεί. Η παραγωγή πλαστικού έχει αυξηθεί σχεδόν κάθε χρόνο από το 2050 και μετά, και η αύξηση αυτή έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα συνεχίζονται

Καθώς αυτές οι παγκόσμιες ευκαιρίες για να κάνουμε τη διαφορά στο κλίμα, υπάρχει μια άλλη βεβαιότητα που διατρέχει το ημερολογιακό έτος: τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούνται από το κλίμα.

Το 2024, δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βίωσαν καύσωνες και ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως θανατηφόρες πλημμύρες στην Ισπανία, τυφώνες στις ΗΠΑ και σοβαρή ξηρασία στον Αμαζόνιο. Στην πραγματικότητα, το 2024 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ, με τις παγκόσμιες θερμοκρασίες να ξεπερνούν για πρώτη φορά το κρίσιμο όριο του 1,5C για ένα ολόκληρο έτος.

Αυτό που είναι πιο δύσκολο να γνωρίζουμε είναι πότε ακριβώς θα χτυπήσουν οι καταστροφές. Αλλά το 2025 αναμένεται επίσης να είναι ένα καυτό έτος: θα είναι ένα από τα τρία θερμότερα έτη που έχουν καταγραφεί παγκοσμίως, σύμφωνα με τις προβλέψεις του βρετανικού Met Office, μόλις πίσω από το 2024 και το 2023.

Οι θερμές θερμοκρασίες προβλέπονται για το 2025 παρά το γεγονός ότι ο Ειρηνικός Ωκεανός εισέρχεται σε φάση La Niña, κατά την οποία οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας είναι χαμηλότερες από το συνηθισμένο και οι συνθήκες συνολικά είναι ψυχρότερες.